Anahatlarıyla Yahudilik

Kitap
Salime Leyla Gürkan, Prof. Dr.
Anahatlarıyla Yahudilik
Dinler Tarihi
Yahudilik (Genel)
Ankara
İSAM
2014
226
Musevîlik, Yahudilik, Tevrat, Yahudi tarihi
Yahudilik, dünya nüfusu içinde sayıca oldukça küçük
bir grubu temsil etmesine rağmen ilk monoteist gelenek olma özelliği ve dört binyıllık tarihî geçmişi sebebiyle hem dinler tarihi hem de dünya tarihi açısından
önemli bir yerde durmaktadır. Şüphesiz Yahudiliğin
özellikle günümüz için taşıdığı önem büyük ölçüde,
aynı din ailesine (İbrâhimî monoteist gelenek) bağlı
bulunmaları, buna binaen ortak kutsal coğrafyaya ve
ortak tarihî tecrübeye sahip olmaları dolayısıyla, Yahudi dünyasının bilhassa Hıristiyan ve İslâm dünyalarıyla münasebetinden kaynaklanmaktadır. Bir yandan
İbrâhimî mirası sahiplenme ve temsiliyet iddiası bu üç
dinin mensupları arasında kimi zaman amansız çatışmalara sebep olurken, diğer yandan uzun bir zaman
dilimine denk gelen müşterek tarihî tecrübe yine bu
üç dinî gelenek arasında etkileşimin ortaya çıkmasını kaçınılmaz kılmıştır. Yahudiliğin, farklı biçimlerde
de olsa, bilhassa gelişimleri sırasında diğer iki dinî
gelenek üzerindeki etkisine karşılık, asırlar boyunca
Yahudiler’e ev sahipliği yapan Hıristiyan ve Müslüman
toplumlarının, gerek Yahudi teolojisi ve düşüncesi
Önsöz
12
gerekse çeşitli Yahudi toplumlarının sosyokültürel
yapılanması üzerinde doğrudan veya dolaylı etkisi
olmuştur.
Yahudiliğin, içinde bulunduğumuz coğrafya için
önemi, her şeyden önce İslâm’ın ortaya çıkışıyla başlayıp bugüne kadar kesintisiz olarak devam eden Yahudi-Müslüman ilişkisine dayanmaktadır. Bu ilişkinin
bu coğrafyayı özel olarak ilgilendiren yanı ise üzerinde
yaşadığımız toprakların Osmanlı döneminde dünyanın
en kalabalık ve aynı zamanda en etkili Yahudi topluluklarından birini barındırmış olmasıdır. Buna bir de bir
zamanlar Osmanlı toprağı olan komşu coğrafyada yarım asır kadar önce modern İsrail Devleti’nin kuruluşuyla başlayan ve günümüze kadar devam eden İsrailFilistin çatışmasını eklemek gerekmektedir. Bu açıdan
Yahudilik, günümüzün Batılı insanı için olduğu kadar
ülkemiz insanı için de hem dinî, hem tarihî hem de
siyasî açıdan ciddi bir ilgi ve merak konusu olmaktadır.
Bu çalışma, hem Türkiye’de Yahudiliğe yönelik artan ilgiye hem de Yahudiler’in ve Müslümanlar’ın birbirlerini daha iyi tanıma ihtiyacına ve dahi gerekliliğine binaen tarafımızdan kaleme alınan Yahudilik başlıklı
daha geniş bir çalışmanın (İstanbul: İSAM, 2008) daraltılmış versiyonudur. Yahudiliği tarihî gelişimi, modern mezhepleri, kutsal metinleri, inanç anlayışı ve
dinî uygulamaları üzerinden ve kendi kaynaklarından
hareketle herkesin anlayacağı bir dille ortaya koymayı
amaçlayan bu kitaptan bütün okurların istifade etmesi
umulur.