Dağıstan'da ziyaret fenomeni üzerine bir dinler tarihi araştırması

Doktora Tezi
Abdul-Ali Aliyev
Dağıstan'da ziyaret fenomeni üzerine bir dinler tarihi araştırması
Erciyes Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
Mustafa Ünal, Prof. Dr.
Dinler Tarihi
Karşılaştırmalı Dinler Tarihi
2015
530 s.
Dağıstan = Dagestan ; Dinler tarihi = History of religions ; Halk bilimi = Folklore ; Halk inançları = Public beliefs ; Kutsal yerler = Sacred places ; Mezarlar = Graves ; Türbeler = Tombs ; Ziyaret = Visit ; Ziyaret yerleri = Visiting places
Pdf
Ziyaret hem sözcük itibariyle, hem de yapılan eylem bakımından aynı manayı ifade etmektedir. Dağıstan toplulukları arasında dünyada birçok toplumlarda olduğu gibi, dini, tarihi, efsane ve menkıbevi kişilere ait türbe ve buna bağlı ritüel ve uygulamalar görülmektedir. Günümüzde Dağıstan topluluklarının kutsal mekânlar ziyaret etmeleri, onların dine olan bağlılıklarının bir göstergesidir. Dağıstan bölgesinde tarihi seyri içerisinde Paganizm, Zerdüştlük, Hıristiyanlık ve İslamiyet gibi dinler yaşamıştır ki, eski dinlere ait bir takım ritüel ve uygulamalar nispeten günümüze kadar canlılığını koruyabilmiştir. Dolayısıyla, Dağıstan toplumları arasında yaygın olan bazı dini uygulamalar, geçmişte yaşanmış dinler ile ilişkilidir. Dağıstan toplulukları arasında, atalar, ölüler kültü, ocak kültü, animistik tezahürleri, büyü, dağ, taş, ağaç gibi tabiat nesnelerine ve özellikle de güneş, ay ve yıldızlar kutsal birer nesne sayılmaktaydı. Dağıstan bölgesinde bu güne kadar ayakta kalan ve bölge halkı tarafından yoğun olarak ziyaret edilen çok sayıda ziyaret mekânı tanrılar panteonunun varlığına işret etmektedir. Ziyaret yerlerine verilen değer, toplumdan topluma farlılık gösterse de, topluma önder olmuş kişilerin menkıbe veya efsanelerde yaşatılmaya devam ettiği görülmektedir. Ziyaret fenomeninin temelinde yatan asıl gaye, kutsala ulaşmak ve onu yaşamaktır. Ayrıca ziyaret fenomeni toplumun dini, sosyal ve kültürel yapısıyla bir bütünlük arz etmektedir. Kutsalın bir yaşanış ve tezahür biçimi olarak ortaya çıkan ziyaret fenomeni insanlık tarihi boyunca değişik formlar altında tezahür etmiş ve yaşanmıştır. "Dağıstan'da Ziyaret Fenomeni Üzerine Bir Dinler Tarihi Araştırması" adlı bu çalışma halk dindarlığının önemli bir veçhesi olan ziyaret fenomenine açıklık getirmektedir. Bu düşünceden hareketle yapılan bu çalışmada dini hayatın önemli bir boyutunu oluşturan ziyaret fenomeni, fenomenolojik yöntem esas alınarak din bilimlerinin diğer bilimsel yöntemlerinden de faydalanılarak incelenmeye çalışılmıştır.