Max Müller: Hayatı, Eserleri ve Dinler Tarihindeki Yeri

Doktora Tezi
İbrahim Ethem Karataş
Max Müller: Hayatı, Eserleri ve Dinler Tarihindeki Yeri
Dokuz Eylül Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ali İhsan Yitik, Prof. Dr.
Dinler Tarihi
Biyografi
2016
217
Max Müller, Biyografi, Eser, Dinler Tarihinin Kurucusu
Pdf
Friedrich Max Müller XIX. yüzyılda ortaya çıkan dinler tarihinin kurucusu olarak kabul edilir. O, bu unvanı hak edecek pek çok çalışmayapmıştır. Her şeyden önce o, bu bilim dalının bağımsızlığını vurgulamak içinreligionswissenschaft (din bilimleri) terimini kullanmış, daha önceden düzensizbir şekilde olan çalışmalara yön vermiş ve bir metot kazandırmaya çalışmıştır.Bunun yanında, dinler tarihinin meşruiyet kazanması yolunda pek çokkonferans düzenlemiş, yazılar yazmıştır. Ayrıca bu alana, editörlüğünü yaptığıve bazı bölümlerini kendisinin hazırladığı The Sacred Books of the East adlıtercüme çalışması yoluyla, çevirmenlerden ve yorumcu-lardan oluşan bir ilimadamı kuşağı kazandırmıştır. Bunlara ilave olarak, önerdiği yöntemleri,uzmanlık alanı olan Hinduizm örneğinde uygulamış ve kendisinden sonrakiaraştırmacılara rehberlik etmiştir.XIX. yüzyılda dinler tarihinin başlıca konusunu, dinin doğuşu ve gelişimimeselesi teşkil eder. Bu dönemde bu konuya evrimci paradigmanın ışığındabakılmış ve dinle ilgili pek çok teori ortaya atılmıştır. Fetişizm, animizm,atalara tapınma ve totemizm bunlardandır. Dönemin diğer bilim adamları gibiMüller'in de başlıca ilgi alanı, dinin menşei konusu olmuştur. O, kendizamanında ortaya çıkan teorilerin eksik yönlerini belirlemiş ve naturizm adıylabilinen teoriyi öne sürmüştür.Müller, dinin menşei ile ilgili görüşlerini, Hint dinlerine dayanarakortaya koymuştur. O, bu maksatla Hindistan'ın eski dini kayıtlarını incelemişve burada insan zihninin tabiattan yola çıkarak tabiat tanrılarına, oradan databiatın tanrısına ulaştığını gösteren tarihi işaretleri belirlemeye çalışmıştır.Dinler tarihinin kuruculuğu unvanına sahip olan Müller, batıda zamanlaunutulmaya yüz tutmuştur. Ülkemizin akademik çevrelerinde de onun adındandinler tarihinin kurucusu olarak söz edilir. Fakat onun bu alanda yaptığıçalışmalar ve XIX. yüzyıla damgasını vuran görüşleri pek bilinmemektedir. Buaraştırmayla, Müller'in dinler tarihiyle ilgili çalışmalarının, ülkemizin ilimçevrelerine tanıtılması amaçlanmıştır.