Musa carullah'ta dini çoğulculuk

Yüksek Lisans Tezi
Yakup Kayhan
Musa carullah'ta dini çoğulculuk
Ankara Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
Baki Adam, Prof. Dr.
Dinler Tarihi
Karşılaştırmalı Dinler Tarihi
2007
127
Solculuk, Yakup Kayhan, Dini çoğulculuk
Pdf
Farklı dinlere mensup olan insanlar inanç ve düsüncelerini birbirlerine zorla ve etik olmayan yollarla kabul ettirme girisimlerinde bulunmamalıdırlar. Ortak meseleleri hosgörü içinde konusarak, tartısarak ve dinlerdeki tüm ayrılıklar bir kenara bırakılarak çözüm yolları aranmalıdır. Diger dinlere ve onların mensuplarına karsı insanlar, sıcak ve olumlu yaklasma becerileri gösterebilmeli, onların iyi ve güzel yönlerini alarak degismeden ve baskalasmadan daha güzele ulasma çabasında olmalıdırlar. ste bu amaçla 18. asrın sonlarından itibaren dil Ural bölgesinde egitimde, dinde ve milli suurda yasanan ceditçilik hareketinin amacı da bu olmustur. Bu hareketin son halkasını ise Musa Carullah Bigiyef olusturmus, onun fikirleri bu bölgeden baslayarak etki alanını genisletmis ve yayılmıstır. Dini alandaki söylemleri; dini çogulculuk anlayısı ve daha çok ilahi rahmetin umumiligi hakkındaki görüslerini ifade ederken netlik kazanmıstır. Onun bu konular hakkındaki fikirleri tevhid eksenli olmus ve bu çerçevede bulunan herkesin kurtulusa erecegini delillendirmistir. Onun bu fikirlerinin yeni olmadıgı, asr-ı saadetten beri var olan bir düsünce oldugu, kendinden önceki alimlerinde bu konular hakkında fikir ileri sürdükleri de bilinmektedir. Musa Carullah Allah'ın rahmetinin genis oldugunu ve bütün insanların bu sonsuz rahmetten yararlanacagını da ileri sürmüstür. Dini alanda yenilesme, eskiyi taklitten vazgeçerek yeni durumlar hakkında çözümler ortaya koyma onun savundugu fikirlerdendir. Bunları yaparken de Kur'an ve sünnete dönerek dinin asli kaynaklarından yararlanma, yeniliklere açık olma fikrini benimsemistir. Hz. Adem (as)'den Hz. Muhammed (sav)'e kadar vahyedilen dinin 2 tevhid dini oldugunu, bu esaslar çerçevesinde bulunan herkesin kurtulusa erecegini düsünmektedir. Musa Carullah ve daha önce bu baglamda fikir ileri süren alimlerin amaçladıkları din özgürlügünü gelistirmek ve dinleri evrensel noktalarda bulusturmaktır. Demokrasi ve çogulculuk kavramları da din özgürlügü açısından önemlidir ve onunla yakından ilgilidir. Burada hedeflenen ise, karsındakini insan olarak algılayabilmek ve onun her türlü düsünce, inanç ve yasamına saygıyla kabul ederek tahammül edebilmek erdemine ulasmak ve baskalasmadan, degismeden, kendi kültür, deger ve dini inanıslarından taviz vermeden yenilikleri ve güzellikleri kendi bünyemizde özümseyerek gelismek ve yeniliklere açık olmaya katkıda bulunmaktır.