Yaşayan dinlerin peygamber veya kurucularının ortak özellikleri

Yüksek Lisans Tezi
Zekiye Sönmez, Doç. Dr.
Yaşayan dinlerin peygamber veya kurucularının ortak özellikleri
Ankara Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
Mehmet Katar, Prof. Dr.
Dinler Tarihi
Karşılaştırmalı Dinler Tarihi
2000
279
Din = Religion ; Din adamları = Religious mans ; Din felsefesi = Religious philosophy ; Dinler tarihi = History of religions ; Liderler = Leaders ; Peygamberler = Prophets
Pdf
ÖZET Tarihî süreç içinde ortaya çıkarak, günümüze kadar gelen ve etkinliğini sürdürmeye devam eden dinler arasında; Taoizm, Konfüçyüsçülük (Konfüçyanizm), Caynizm, Budizm, Sihizm, Zerdüştîlik (Parsîlik), Yahudilik (Musevîlik), Hıristiyanlık ve İslâm gibi dinler bulunmaktadır. Bu dinlerden her biri bir kurucu veya peygambere sahip olup; Taoizm'in kurucusu Lao-tzu, Konfuçyüsçülüğun kurucusu Konfüçyüs, Caynizm'in kurucusu Mahavira (Cayna), Budizm'in kurucusu Buda, Sihizm' in kurucusu Nanak, Zerdüştîliğin kurucusu Zerdüşt, Yahudiliğin peygamberi Hz. Musa, Hıristiyanlığın peygamberi Hz. İsa ve İslâm'ın peygamberi Hz. Muhammed'dir. Bu şahısların her biri, farklı zamanlarda ve dünyanın farklı coğrafyalarında ortaya çıkarak, içinde bulundukları toplumların ıslahı için çalışmıştır. Peygamber veya din kurucusu olarak nitelendirilen bu kişiler, farklı zaman ve mekanlarda ortaya çıkmış olmakla birlikte, yaşayışları ve öğretileriyle insanlara örnek olmuş ve bu bağlamda bir takım benzer, ortak ve farklı tavırlar sergilemişlerdir. Dolayısıyla bu dinî önderlerin hayatlarında ve öğretilerinde benzer ve ortak noktalar yanında, farklı hususlar da bulunmaktadır. Bu dinî önderlerin hayatlarıyla ilgili ortak ve benzer noktalar arasında; genellikle ahlaken temiz bir soya sahip olmaları, yaşıtlarına göre farklı bir çocukluk geçirmeleri ile gençliklerinde toplumun sosyal, siyasal, ahlâkî ve dinî dertleri ve sıkıntılarıyla yakından ilgilenmeleri bulunmaktadır. Bu seçkin 266kimseler, ya bireysel olarak kendiliklerinden toplumun sorunlarıyla ilgilenmiş, ya da İlâhî irade tarafından görevlendirilmiştir. İster bu şekilde görevlendirilmiş, isterse kendi başlarına böyle bir işe kalkışmış olsun, bu şahıslar görevleri esnasında; siyasî, sosyal ve dinî hâkim güçlerin tepkileriyle karşılaşmış ve oldukça zor günler geçirmişlerdir. Peygamber ve din kurucularının hayatlarında olduğu gibi, öğretileri ve mesajlarında da benzer, ortak ve farklı noktalar bulunmaktadır. Bu kişiler, öğretilerini tebliğ ederken bir takım konular üzerinde hassasiyetle durmuş ve bu konuların fert ve toplum tarafından benimsenip kabul edilmesi için büyük gayret göstermişlerdir. Peygamber veya din kurucularından bir kısmı inanç noktasında, bir kısmı ise davranışlar konusunda daha fazla hassasiyet göstermekle birlikte; bunların çoğunluğu Tanrı, dünya-âhiret, insanın kurtuluşu, ibadet ve ahlâk gibi hususlar üzerinde önemle durmuştur. Bu dinî önderler, toplumlarının yapısına göre, öğretilerinin temelini teşkil eden hususlardan birini veya birkaçını öne çıkarmak suretiyle toplumu biçimlendirmeye çalışmıştır. Çalışmamızın sonunda, peygamber veya din kurucusu olarak nitelendirdiğimiz şahısların hayatları ve öğretilerindeki benzer, ortak ve farklı noktaların kısa bir değerlendirilmesi yapılmak suretiyle sonuca ulaşılmaya çalışıldı. 267