Süryaniler’de Dinî Anlatılar

Makale
Nihat Durak, Dr.Öğr.Üyesi
Süryaniler’de Dinî Anlatılar
AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
Dinler Tarihi
Süryaniler
2015
c. 15 sy. 1
ss. 251-275
Menkıbe, Efsane, Memorat (İnanç Anısı), Anlatı, Dinî Şahsiyet.
Dinî anlatılar, bir din veya mezhebin inanç ve değerlerini kendi müntesiplerine aktarma fonksiyonunu gerçekleştiren bir nesir türüdür. Aynı zamanda, bir cemaatin geçmişte oluşmuş hissiyatını, fikriyatını, tercih ve yönelimlerini, tarihi ve kültürel düzlemde nesilden nesile geçişini temin eder. Türk Halk Edebiyatı, Dinî Edebiyat Tarihi ve Tasavvuf gibi bilim dallarında İslamiyet’teki menkıbe ve efsane türlerine dair çalışmalar yapılmış olmasına rağmen, Süryaniler’deki dinî anlatımlara yönelik çalışma sayısı dilimizde yok denecek kadar azdır. Bu çalışmada biri Arapça telif, üçü Süryanice’den Türkçe’ye tercüme, diğer dört tanesi Türkçe telif kaynak incelenmiştir. Aziz, azize ve diğer dinî şahsiyetler ile çeşitli dinî mekânlarda vuku bulan dinî anlatılar, bu yazının ana konusunu oluşturmuştur. Aynı kaynaklarda yer alan, savaşlarda gösterilen kahramanlıklara değinilen anlatımlar ise konu edilmemiştir. Anlatıların bir kısmının Kitabı Mukaddes’te yer bulmuş hadiselerle paralellik arz ettiği gözlemlenmiş, bunlara da mukayeseli olarak değinilmiştir. Süryani dinî anlatılarında ön plana çıkan kişi ve olayların, genelde Daniel, İlya, Elişa ve İşaya figürlerinin yer aldığı bölümlerdeki anlatımlarla benzeştiği söylenebilir. Ayrıca çalışmada yer alan dinî anlatıların türü de vurgulanmıştır. Konu bakımından birden fazla bilim dalının alanına giren bu çalışmanın, Dinler Tarihi çalışmaları arasında bir çeşni olması muhtemeldir.