|
|
Doktora Tezi
|
|
|
Asım Duran, Dr.Öğr.Üyesi
|
|
|
Tarihsel-Eleştirel Yöntem Bağlamında Kitabı Mukaddes'in Anlaşılması Sorunu
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ondokuz Mayıs Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mahmut Aydın, Prof. Dr.
|
|
|
Dinler Tarihi
|
|
|
Yahudilik (Kutsal Metinler)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2017
|
|
|
|
|
|
|
|
|
165 s.
|
|
|
Kitab-ı Mukaddes, Kitab-ı Mukaddes eleştirisi, Tarihsel Eleştiri, Tarihsel-Eleştirel Yöntem, Harici eleştiri, Dâhili eleştiri, Kaynak eleştirisi, Biçim eleştirisi, Edebi eleştiri.
|
|
|
|
|
|
"Tarihsel eleştiri" (historical criticism) ya da "tarihsel-eleştirel yöntem" (historical-critical method), Kitab-ı Mukaddes eleştirisinde son üç yüzyıldır ana yol olarak nitelendirilen bir alanı ifade etmek için kullanılmaktadır. Bu alan, kabaca Aydınlanma'dan itibaren modern Avrupa'nın değişen yapıları içinde kendi mecrasını bulmaya çalışan bir sürece tekabül eder. Burada Kitab-ı Mukaddes'in eleştirel çalışmalarını motive eden asıl unsur, Tanrı ile insan yahut kutsal metin ile okur arasındaki ilişkinin, dikeylik kategorisinden yataylık kategorisine taşınarak tarihe indirgenmesi ve tarih içinde yeniden kurgulanmasıdır. Başka bir ifadeyle teosentrik dünya görüşünden antroposentrik dünya görüşüne geçilerek modern kültürün yeni yapıları içinde metnin yeniden ele alınmasıdır. Böylece kutsal metnin doğası, ona otorite sağlayan zemin (dogmatik teoloji-modern kültür) ve onu yorumlamayı görev edinen kurumsal yapı (Kilise-üniversite) büyük değişikliğe uğramıştır. Bu değişen zemin içinde Kitab-ı Mukaddes'in "kutsal metin" (scripture) olarak önemi azalmıştır. Bunun yerine "edebi bir metin" (literary text), "tarihsel belge" (historical document) ya da "antik klasik" (an ancient classical) olarak önemi artmıştır. Bu çalışma, on sekizinci yüzyıl Aydınlanması ile on dokuzuncu yüzyılın tarihselciliği (historicism) içinde Kitab-ı Mukaddes'in eleştirel çalışmalarının kabaca iki yüzyıllık serüvenine odaklanmayı amaçlıyor. Bu bağlamda kutsal metnin edebi metin haline getirilerek nasıl bir kültürel uyum sorunu olarak ele alındığı ve bunun tarihsel arşatırmaları nasıl tetiklediği gösterilmeye çalışılacaktır. Çalışma, şu temel soruların cevabını aramayı hedefliyor: Aydınlanma'dan itibaren Kitab-ı Mukaddes'in eleştirel çalışmalarının arka planında ne tür bilimsel, felsefi ve kültürel değişimler bulunmaktadır? Aydınlanma'nın rasyonel mekân tasarımı ile kutsal metnin bir edebi metin haline getirilmesi arasındaki ilişki nedir? Bu değişimler içerisinde Kitab-ı Mukaddes bağlamında metin, yazar ve okur kavramları nasıl dönüşümler geçirmiştir? Dahası, modern tarihsel bilinç çerçevesinde Hıristiyanlık düşüncesinde tarihe yönelik algı değişiklikleri nelerdir? Tarih algısının değişimine paralel olarak Hıristiyan ilahiyatında kutsal metinle tarih arasında kurulan ilişkiler ve kutsal metnin anlamı nasıl dönüştürülmüştür? Kitab-ı Mukaddes'in tarihsel-eleştirel çalışmaları söz konusu sorunlar ve dönüşen yapılar arasında nerede durur?
|