Yayın Türü	Makale
Öğretim Elemanı	Şir Muhammed Dualı, Doç. Dr.
Yayın Adı	Mercani Camii ve Kazan Müslümanlarının Dini Hayatındaki Yeri
Dergi Adı	Uluslararası Cami Sempozyumu (Sosyo-Kültürel Açıdan) Bildiriler Kitabı
Anabilim Dalı	Dinler Tarihi
Temel Alan	Müslüman-Hıristiyan İlişkileri
Yıl	2018
Cilt ve Sayı	c. 2
Sayfa Aralığı	ss. 447-455
Etiketler	Kazan, Rusya, Müslümanlar, Mercani Cami, Tatarlar
Pdf Bağlantısı	Pdf
Özet	X. yüzyıldan beri bir İslam beldesi olan Kazan, Altınordu devletinin dağılmasından sonra Kazan Hanlığı olarak 1552 yılına değin varlık gösterebilmiştir. Bu tarihte Rusların işgaline uğrayan şehir, adeta talan edilmiş ve İslam'a dair izler tamamıyla ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır. Ruslar, ilk aşamada bölgede mevcut Müslümanları öteki ilan ederken İslam dinini de kovulan inanç kategorisi içerisine almıştır. Başta camiler olmak üzere Kazan'da bulunan İslami eserler yok edilmiş, Müslüman halk ise Şehrin bataklık semtinde yaşamaya zorlanmıştır. 1555 tarihinde bölge piskoposluk merkezine çevrilmiş ve Piskopos Guriy ile başlayan bir Hıristiyanlaştırma süreci yaşanmıştır. Bunun sonucu bölgede bulunan Tatarların bir kısmı vaftiz edilmiş ve zamanla Kreşin Tatar'i denilen bir grup ortaya çıkmıştır. Ancak uzun yıllar boyunca bu dayatmalara direnen ve Kazan Müslümanlarının çoğunluğunu oluşturan Tatarlar, kendi içlerinde dinlerini yaşamaya ve yaşatmaya gayret sarf etmişlerdir. Bu baskıcı durum 1766 yılında dönemin Rus Çariçesi II. Katerina'nın Kazan' ı ziyareti sonrası kısmen değişikliğe uğramıştır. II. Katerina, bu ziyareti sırasında Müslüman bir heyeti kabul etmiş, heyet kendisinden Kazan'da bir cami inşası için izin istemiştir. Müslümanların bu talebini geri çevirmeyen II. Katerina, Kazan'da bir camii inşasına onay vermiştir. Bu izin sonrası 1766-1770 yılları arasında inşa edilen Mercani Camii, Kazan'ın dış mahallelerinden birinde, kaban gölü kıyısında yer almaktadır. Cami, ortaçağ Tatar mimari geleneğine uygun, minarenin çatıya dikilmesi şeklinde inşa edilmiş ve bölgesel barak mimarisinin özelliklerini taşımaktadır. Caminin mimarı ise Kazan şehrinin de planlayıcısı olan İ. V. Kaftyrev'dir. İlk aşamada mihrap yeri iç kısmında kalan camii, 1863 yılında ön pencere sökülrnek suretiyle dışa doğru bir mihrap eklenmiştir. 1850'li yıllara kadar Yunusovskoy Mescidi (Yunus Mescidi) olarak adlandırılan camii, bu tarihten itibaren camide görev yapan Şihabüddin Mercani'ye (ö. 1889) istinaden Mercani Camii olarak adlandırılmaya başlanmıştır. Bu sunumda Rus işgali sonrası bölgede Müslüman ve Camilerin durumu ile ilgili bilgi verilmekte ve Mercani camisinin günümüz Tatar toplumunun dini yaşamında oynadığı role dikkat çekilmektedir.