|
|
Makale
|
|
|
Canan Seyfeli, Prof. Dr.
|
|
|
Millet Sistemi ve Osmanlı Devlet Salnamelerinde Süryani Kadim Patrikliği (1847-1918)
|
|
|
Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (SBARD)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dinler Tarihi
|
|
|
Süryaniler
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2017
|
|
|
c. 15, sy. 29
|
|
|
ss. 17-45
|
|
|
|
|
|
Osmanlı, Hıristiyanlık, Süryaniler, Süryani Kadim Patrikliği, Osmanlı
Devlet Salnameleri, Gayrimüslimler, Millet Sistemi. |
|
|
|
|
|
Makalenin konusu Osmanlı Devleti’nin gayrimüslimleri idare biçimi ve bunu isimlendirmede son dönemde yaygın olarak kullanılan millet sistemidir. Konu Süryani Kadim Patrikliğinin 1847-1918 yılları arasında 68 sayı yayımlanmış olan Osmanlı Devlet Salnamelerindeki konumu üzerinden ele alınmıştır. Makalenin amacı Osmanlı millet sisteminin bütün Osmanlı dönemini kapsamadığı, millet sistemi uygulamalarının Tanzimat Dönemine girerken başladığı, Osmanlının resmi bir kararla millet sistemini siyasi, sosyal, hukuki ve dini bir karar alarak resmen başlatmadığı, gidişata göre millet kabul edilme ve uygulamalarının kademeli olarak geliştiği, bu uygulamanın ise aslında Tanzimat öncesinde yürürlükte olan “fetih öncesi durumun korunması” ilkesini korumaya çalışarak gerçekleştirildiğini ortaya koymaktır. Ayrıca Süryani Kadim Patrikliğinin İstanbul Ermeni Patrikliğinden bağımsızlığını kazanarak ayrı millet olarak kabul edilmesi konusunun millet sisteminin yerleşmesi sürecine paralel olarak geliştiğini resmi belge özelliği taşıyan Osmanlı Devlet Salnamelerini merkeze alarak örnek niteliğinde incelemek diğer bir hedeftir. Süryani Kadim Patrikliğinin veya bağımsızlık isteyen diğer bağımsız kilise merkezlerinin millet sistemi dahilinde Osmanlı ile ilişkilerini aracısız sürdürme talepleri, dolayısıyla ayrı millet kabul edilmeleri hepsi birden resmi bir kararla gerçekleşmemiştir. Süryani Kadim Patrikliği Salnamelerde ilk olarak 13. Yılda (1275/1859) Ermeni Patrikliğine bağlı olarak yer almış ve bu bağlı kayıt 40. Sayıya (1302/1884-85) kadar devam etmiştir. 1890’lı yıllarda salnamelere paralel olarak arşiv belgelerinde de, mesela Patrik beratlarında Ermeni milletine tabi ya da Ermeni Patrikliğine dahil gibi ifadelere yer verilmemesi Süryani Kadim Patrikliğinin ayrı ve bağımsız kabul edildiğini göstermektedir. Ancak hem resmi bir kararın bulunmayışı hem de 1914’teki sonuçlandığını gösteren bir delilin bulunmadığı nizamname çalışmaları ayrı millet olma sürecinin tamamlanmadığını göstermektedir.
|