Osmanlı İmparatorluğu'nda İslami Perspektifin Gayr-i Müslimlere Etkisi

Makale
Mustafa Yiğitoğlu Doç. Dr.
Osmanlı İmparatorluğu'nda İslami Perspektifin Gayr-i Müslimlere Etkisi
İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
Dinler Tarihi
Türk İslam Medeniyeti
2013
c. 2 sy. 4
ss. 21-38
Osmanlı, İslam, Perspektif, Hoşgörü, Gayr-i Müslim.
Pdf
Çalışmamız XI. yüzyılın ilk dönemlerinde küçük bir beylik iken
Anadolu'ya yerleşerek dünyanın en büyük devleti haline gelen ve insanlığa hoşgörüyü sunan bir milleti ve onun müntesibi olduğu dinin perspektifini ele almaktadır. Osmanlıların kendi dinlerinden olmayan pek de azımsanamayacak nüfusa sahip olan gayr-i müslim topluluklara uyguladıkları hukuk ve hoşgörü, Osmanlı'nın çeşitli kıtalarda kolayca hissedilmesine ve bu topraklarda uzun süre kalmasına zemin hazırlayan bir etken olmuştur. Osmanlı Devleti'nin diğer milletlere karşı uyguladığı politikada günümüz modern demokrasi anlayışıyla örtüşen bir hassasiyetin olduğunu rahatlıkla görebilmekteyiz. Zira Osmanlı'daki bu idare biçimi olabildiğince sınırları zorlayacak şekilde tesis edilmiştir. Osmanlı'nın vücuda getirdiği bu yönetim biçimi daha çok İslam'ın sunmuş olduğu bakış açısından gelmektedir. Çünkü Osmanlı'nın hoşgörü anlayışının temelinde, inandıkları dinin bu unsurları bir davranış biçimi olarak emretmesi yatmaktadır. Bilindiği gibi İslam dininin bu hususta müntesiplerine getirdiği kaideler, din ve vicdan hürriyetini temel almaktadır ve zorbalıkla diğer dinden olan insanları kendi dinine inanması hususunda zorlamasını da asla tasvip etmemektedir. İslam'ın belirtmiş olduğu bu esaslar İslam Tarihi boyunca yönetimlerin en fazla önemsedikleri husus olmuştur. Osmanlı Türkleri sadece yönetim olarak değil halk nezdinde de bu İslami perspektifi benimsemiş ve kuruluşundan yıkılışına kadar halk ile devlet buna sadık kalmaya çalışmıştır. Bunun en önemli göstergesi ise Osmanlı'nın
Müslüman ve gayr-i müslim tebasıyla 600 yıllık hayatı hep birlikte yaşamış olmasıdır.