Mordecai Menahem Kaplan ve Yahudilikte yeniden yapılanma hareketi

Doktora Tezi
İbrahim Ethem Aydın
Mordecai Menahem Kaplan ve Yahudilikte yeniden yapılanma hareketi
Fırat Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
İskender Oymak, Prof. Dr.
Dinler Tarihi
Yahudilik (Genel)
2019
273
Anahtar Kelimeler: Mordecai Menahem Kaplan, Yahudilik, Medeniyet, Modernizm, Yeniden Yapılanma Hareketi
Pdf
Ortodoks Yahudi bir aileden gelen Mordecai Menahem Kaplan (1881-1983), XX. yüzyılda Amerika'da ortaya çıkan Yeniden Yapılanma Hareketi'nin kurucusu ve lideri olarak kabul edilmektedir. O, modern dönem Amerika Yahudi düşünce tarihinin en tartışmalı ve aynı zamanda en etkili düşünürlerinden biri olmuştur. Kaplan'a göre Yahudilik bir din değil, bir medeniyettir, din bu medeniyetin önemli bir parçasıdır. Bu medeniyetin içinde Yahudilerin tarihi, edebiyatı, dili, estetiği, folklörü, sosyal örgütlenmesi olduğu gibi; dini inançları, halk inanışları, kutsalları ve manevi idealleri de yer almaktadır. Kaplan'a göre, siyasi, ekonomik ve ideolojik düzen, Yahudiliğin zayıflamasına yol açmış, Yahudilik bir krizin içine girmiş ve modern dönem Yahudilik versiyonları (Reform, Muhafazakarlık ve Neo-Ortodoks) da bu krize bir çözüm sunamamıştır. Bu krizden çıkmanın yolu Yahudi yaşamını yeniden yapılandırmaktan geçer. Bu da Yahudiliği doğaüstücülükten kurtararak, naturalistik bir zemine yerleştirmekle mümkün olabilir. Başta Tanrı, İsrail ve Tora olmak üzere Yahudiliğin tüm temel kavramları yeniden değerlendirilmeli, Amerikan değerleriyle uyuşan pragmatik ve demokratik bir yapılanma ile Yahudiler, Amerika medeniyeti içinde kendi medeniyetlerini yaşayabilmelidir. Kaplan, bir Yahudi teoloğu, eğitimcisi, filozofu ve reformcusu olarak, Yahudilik kavramına getirdiği bu yeni yaklaşım ile çağdaş Yahudilikte farklı ve özel bir konuma sahip olmuş, bilhassa Yahudi mezhepleri içinde kendine bir yer bulamayan Yahudiler için akla ve mantığa dayalı yeni bir anlayış ortaya koymaya çalışmıştır. Bu çalışma, Mordecai M. Kaplan'ın öncülük ettiği Yeniden Yapılanmacı Yahudiliğin doğuşu, ortaya çıkış sebepleri, amaçları, esasları, yöntemleri ve kurucu unsurlarını ortaya koymayı hedeflemektedir.