|
|
Makale
|
|
|
İsmail Taşpınar, Prof. Dr.
|
|
|
I. İznik Konsili (325) ve İslâm Kaynaklarındaki Yeri
|
|
|
Marmara Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dinler Tarihi
|
|
|
Dinî Polemikler (Müslüman-Hıristiyan)
|
|
|
İstanbul
|
|
|
|
|
|
2004
|
|
|
c. 26, sy. 1
|
|
|
ss. 23-44
|
|
|
21
|
|
|
İznik Konsili, İslam'da İznik, Kilise Tarihi, Aziz Jerome, Voltaire
|
|
|
|
|
|
İznik Konsili ile ilgili Hıristiyan kaynaklarındaki bilgilerin birbirleriyle farklılık arz etmesi, söz konusu konsile ilişkin İslâm kaynaklarında benzer şekilde, değişik bilgilerin ve rivayetlerin yer almasına neden olmuştur.
Hıristiyan kaynaklarına göre bu konsil, Konstantin tarafından imparatorluğun birliğini sağlama amacıyla, dolayısıyla da siyasi amaçla toplanmıştır. Konsilin neticesinde Hıristiyanların ittifakla kabul edeceği İznik Kredosu’nun metni oluşmuş ve Baba ile Oğul’un aynı özden olduğu kabul edilmiş ve aksi görüşte olanlar toplumdan tecrit edilmiştir. Kayıtlara göre bu konsile toplamda 318 kişi katılmıştır. İslâm kaynakları bu konsil ile ilgili bilgi verirken yazarların anlatımları arasında farklılıklar olduğu gözlenmektedir. Örneğin Mesûdî Hıristiyanlığın İznik’te 318 kişilik bir konsil topladığından bahsetmekte, fakat konsilin sonuçlarından bahsetmemektedir. Şehristanî, konsilde toplanan din adamları sayısını doğru vermiş, ilaveten Arius’un görüşlerine de yer vermiştir. Bunlar gibi birçok yazar İznik Konsili ile ilgili bilgi vermektedir. Makalede asıl dikkat çekilen şahıslar, modern dönem İslâm bilginlerinden Abdülahad Davud’un (ö.1930) ve Rametullah el-Hindî’nin (ö.1885) vermiş olduğu bilgidir. Zira onlar, konsile değindikten sonra diğerlerinin söylemediği bir şeyi belirterek İnciller’in bu konsilde tespit edildiğini iddia etmişlerdir. Son dönemlerdeki İslâm kaynaklarında bu bilgi belirmeye başlamış, fakat bu fikrin izine ortaçağ İslam kaynaklarında rastlanılmamıştır. Bazı yazarlar İncillerin tespiti meselesinin ekleme olduğunu iddia etseler de, Rahmetullah bilginin kaynağını bizzat kendisi zikretmiştir. Buna göre, Aziz Jerome (332-420) apokrif kabul edilen Yudit kitabına yazdığı önsözde, I. İznik Konsili’nde Kitab-ı Mukaddes’ten hangi kitapların kutsal kabul edilebileceğine dair konuların gündeme getirildiği ve bir kanonizasyon işlemi yapıldığını ifade etmiştir. Abdülahad Davud ise, Fransız düşünür Voltaire’i kaynak göstermektedir. Felsefe Sözlüğü’nde konsiller başlığı altında Voltaire, Babalar’ın bu konsilde Eski ve Yeni Ahit kitaplarının hangilerinin şüpheli, hangilerinin doğru olduklarını tespit etmekte şaşırıp kaldıklarından hepsini bir mihrabın üzerine koyduklarını ve inkâr edilecek kitapların yere döküldüğünü zikretmiş ve bu güzel yöntemin bugün unutulmuş olmasını pek yazık olarak nitelendirmiştir. |