|
|
Makale
|
|
|
Halim Işık, Doç. Dr.
|
|
|
Hıristiyan Dualist-Gnostik Bir Tarikat Olarak Bogomilizm ve Avrupa Heretik Toplumlarına Etkileri
|
|
|
Balkan Araştırmaları Dergisi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dinler Tarihi
|
|
|
Hıristiyanlık
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2017
|
|
|
c. 6. sy. 1
|
|
|
ss. 109 - 187
|
|
|
|
|
|
Bogomil, Katharlar, Albililer, düalizm, heretik, gnostik, Katolik, feodalite
|
|
|
|
|
|
Bogomilizm, adını Bulgar asıllı “Tanrı’nın sevdiği” anlamına gelen papaz Bogomil’den alan tarihî kimliğinde taşıdığı heretik muhâlefet mânası yanında, dönemin Katolik Kilisesi’nin ve feodalizmin baskılarına karşı Osmanlı fetihlerinin öncüleri alperen hoşgörüsü ile Balkanların İslamlaşmasında etkin rol oynamış Ortaçağ Hıristiyanlığı’nın düalist-gnostik tarikatlarından biridir. Ana Kilise’nin doktrin; politik otoritenin ikbal emelleriyle çatışan teolojik heretik karakterinin sürekli mücadele halinde olduğu bir tarihin öznesi olmuş, içyapısı ile Maniheist desenli tarikat özelliği Balkanlar’da Bulgaristan, Makedonya, Bosna-Hersek, Dalmaçya, Macaristan, Hırvatistan ve Sırbistan’ta cemaati, apokrif kitapları, öğretisi ve bilhassa ruhanî lideri Bogomil ile tarihe mâl olması sonrasında Avrupa’da Fransa ve İtalya topraklarında aynı inançları bir başka form altında sürdürmüştür. Biz bu çalışmamızda tarikatın kimliği adına mizacını yansıtan terimler, beslendiği doktriner kaynak, liderinin ismi, tarihte görülür olduğu dönemde sosyo-feodal ve Kilise otoriteleriyle sürtüşmeleri, tarihten silinmesi sonrasında Albigeois (Albililer) ismi ile Fransa’da, Cathares (Katharlar) adı ile İtalya’da Bogomiller’in süreği görülen hareketler üzerindeki etkilerini konu edeceğiz. Bununla problem üzerine ülkemizde çok sınırlı sayıdaki literatüre karşı, dikkate değer bir hacim tutmakta olan Batılı kaynakların yoğunluğu ışığında kadîm tarihlerden gelen bu gnostik öznenin daha yakından tanınmasına bir katkı hedeflenilmektedir. Kurucusu papaz Bogomil’in salt ismi üzerine oluşturulan etimolojik analizlerde semantik anlam kaymaları, ait olduğu doktrin ve prensiplerinde taviz vermeyen sert tutumu, gösterdiği yayılımlar, çıkış yaptığı coğrafyanın konum ve özelliği ve çökmesi ile tarihe şerh düşen kimliğinde birçok üst ve alt başlıkla değerlendirilmeye değer tarikatı konu edinen çalışmamız bu temalara yoğunlaşmaktadır
|