Nusayri geleneğinde inkarnasyon öğretisi

Doktora Tezi
Hatice Arslan, Dr.Öğr.Üyesi
Nusayri geleneğinde inkarnasyon öğretisi
İstanbul Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
Mahmut Salihoğlu, Doç. Dr.
Dinler Tarihi
2015
150 s.
https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=Br_XTptK8CZ70f0JGX9xEk9UuO79-u6mRuwfNlBetZHRgdkkGKw1jzn2rSmhRhou
Pdf
Bu çalışma, Nusayrî geleneğinde inkarnasyon inancını ilk ortaya çıktığı zamandan bu güne kadarki tarihsel süreçte incelemeyi amaçlar. Bu bağlamda Nusayrîlik üç temel teolojik dönemde ele alınmıştır. Birinci teolojik dönemde Nusayrîliğin kurucusu addedilen Muhammed b. Nusayr ile mezhebin doktrinlerini sistemleştiren Hüseyin b. Hamdân el-Hasîbî'nin eserlerinde sunulan Tanrı'nın beşer sûretinde görünmesi inancı irdelenmektedir. Bu eserlerde ma'nâ ve isim olarak iki şahsiyette zuhur eden Tanrı'nın görünümleri, inkarnasyon inancı çerçevesinde yorumlanmaktadır. Nusayrîlikte inkarnasyon inancı açısından ikinci süreç, mezhebin yayıldığı ve farklı kültürlerle etkileşime geçtiği X. ve XI. yüzyıldır. İkinci bölümün konusu olan bu dönem, Tanrı tasavvuru ve Tanrı'nın beşerî tezahürünün tabiatı hakkında geliştirilen farklı yorumları içermektedir. Bu dönem Nusayrî liderlerinin eserlerinde, Tanrı'nın tezahürünün mahiyeti daha çok doketik bir tarzda ele alınmakla birlikte yer yer inkarnasyon yorumlarının da yapıldığı dikkat çekmektedir. Son bölümde ise XIX. yüzyılda bazı Nusayrî sır metinlerinin araştırıcılar tarafından ortaya çıkarılma süreci ile bu eserlerde sunulan Tanrı'nın beşerî görünümünün niteliği ele alınmaktadır. Açık bir Hıristiyan etkinin var olduğu görülen bu eserlerde Tanrı'nın görünümünün salt doketizm ile açıklandığı görülmektedir. Ayrıca bu bölümde modern dönem Nusayrîlerinin genel olarak yayımlanan eserlere yaklaşımları özelde ise inkarnasyon ile ilgili görüşleri aktarılmaya çalışılmıştır.