|
|
Yüksek Lisans Tezi
|
|
|
Canan Ağyürek
|
|
|
Çeşitli dinlerde sayı-harf ilişkileri
|
|
|
|
|
|
|
|
|
İstanbul Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mahmut Salihoğlu, Doç. Dr.
|
|
|
Dinler Tarihi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2016
|
|
|
|
|
|
|
|
|
107 s.
|
|
|
Ebced = Ebced ; Harfler = Letters ; Hristiyanlık = Christianity ; Mistik semboller = Mystical sembols ; Pythagoras = Pythagoras ; Sayılar = Numbers ; Sembolizm = Symbolism ; Semboller = Symbols ; Yahudilik = Judaism ; İslamiyet = Islam
|
|
|
|
|
|
Gerek yazının gerek sayıların tarihi serüveni incelendiğinde kültürler arasında etkileşimin varlığını görmek mümkündür. Bu çalışmada da Akdeniz havzası ve Ortadoğu'da yer alan medeniyetlerin kullanmış olduğu sayı sistemlerinin ve alfabelerin benzerliğine dikkat çekilmiştir. Farklı kültürlerin kullandığı alfabeler ve sayı sistemlerinin benzerlik arz etmesi rastlantısal değildir. Farklı dinlerde sayı ve harf sistemlerinin eşleştirilmesi ve harflerin sayısal değerler ifade etmek için kullanılması ve bundan çeşitli anlamlar çıkartılması da dikkat çekicidir. Bu bağlamda özellikle Yahudilikte gematria olarak adlandırılan sayı-harf eşleştirilmesi ve İslam kültüründe ebced olarak bilinen sistemin kullanılması da benzerlik arz etmektedir. Sayı-harf eşleştirilmesi başlangıçta sadece ihtiyaçtan kaynaklanıyor olsa da bazen sayılara bazen de harflere yüklenen anlamlar yardımı ile boyut değiştirmiş ve daha gizemli bir hal almıştır. Bu çalışmada Antik Yunan filozoflarından Pythagoras'ın görüşlerine yer verilerek sayılara yüklenen anlamlar belirtilmiştir. Sayı-harf eşleştirmesinde Pythagoras'ın sayılara yüklemiş olduğu anlamlar daha sık kullanılan yöntem olmuştur. Yani metinde yer alan harflerin sayısal değerleri ve değerlerin manevi karşılıkları dikkate alınmıştır. Bu uygulama antik Roma'da, Hıristiyanlıkta, Yahudilikte ve İslamiyette benzerliklerle kullanılmıştır. Ancak Müslüman düşünürlerden İbn-i Arabi hâkim görüşün aksine harflerin özel anlamlar içerdiğinden bahsetmiş ve bazı eserlerinde her harfin taşıdığı anlamları tek tek belirtmiştir. Bu açıdan daha sık kullanılan sayı – harf eşleştirmesinden ayrılmıştır. İslam kültür havzasında ortaya çıkan ve geleneksel sayı – harf eşleştirmesinden başka bir ayrılışı temsil deden Hurufi anlayışın kurucusu Fazlullah-ı Hurufi'nin görüşleri de ele alınmıştır. Bu çalışmada özellikle Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam kültürlerinde var olan sayı-harf eşleştirmesi sırasıyla incelenmiş, benzerlikler ve farklılıklar ortaya konmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Alfabe, Harf, Sayı, Ebced, Sembolizm, Mistisizm
|