|
|
Doktora Tezi
|
|
|
Nizami Efendiyev
|
|
|
Kafkasya'da Hıristiyanlığın tarihsel gelişimi: Alban Udi Kilisesi örneği
|
|
|
|
|
|
|
|
|
İstanbul Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mahmut Salihoğlu, Doç. Dr.
|
|
|
Dinler Tarihi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2018
|
|
|
|
|
|
|
|
|
202 s.
|
|
|
Albanya = Albania ; Azerbaycan = Azerbaijan ; Hristiyanlık = Christianity ; Kafkasya = Caucasus ; Kiliseler = Churchs
|
|
|
|
|
|
Udi halkı, Kafkasya'nın özelliklede Azerbaycan'ın en kadim halklarından kabul edilmektedir. Araştırmamızda Udi halkının kimliği, Hıristiyanlığı kabul etmeleri, tarihi süreç içerisinde yaşanan olayları ve Kilisenin Ermeni Gregoryen Kilisesine ilhakının yanı sıra günümüzde Udi halkının Kilise yapılanmasının yeniden oluşumu ve günlük yaşamlarında inanç ve ibadetleri, Ermeni halkı ve Kilisesiyle ilişkileri incelenmektedir. İki farklı döneminde Ermenilerin Udi toplumu ve Kilisesine yönelik baskı ve asimilasyon çalışmaları bu toplum ve Kilisenin araştırmacılar nezdinde Ermeni Kilisesi olarak tanımlanmasına neden olmuştur. MS. 705 yılı itibariyle özelliklede 1836 sonrasında Ermeniler, tarihi Alban mirasını sahiplenmiş, mabetleri ve bulundukları toprakları kendi toprakları olarak görmüş ve tanıtmışlardır. Bu sebepledir ki, batı eksenli çalışmalara baktığımızda bölgede on yüzyıllık bir zamanda varlığını korumuş Albanya devleti ve Hıristiyanlığı kabullerinden hiç bahsedilmemekte, bölgedeki tüm olaylar Ermeni halkı ve Ermeni Kilisesi üzerine inşa edilmektedir. Hâlbuki Alban Udi toplumunu önemli kılan etkenlerden biri Hıristiyanlığı MS. I. asrın ikinci yarısında havariler tarafında kabul etmeleri ve Kafkas Kiliselerinin annesi olarak tanımlanan ilk kilisenin "Çola" bölgesi "Kiş" köyünde inşa edilmiş olmasıdır. İkinci bir özellik ise Albanya devletinde MS. IV. yüzyılda dini hiyerarşinin kurulması ve kendi piskoposlarının Katolikos atamalarını gerçekleştirmeleridir. Aynı zamanda Alban Udi Kilisesi, 488'te topladığı "Aguen Konsili" ile de bölgede ilk yerel konsil düzenleyen kilise olma özelliğini kazanmıştır. Bir başka özellik ise Hıristiyanlığın ilk dönemi itibariyle monofizit öğretisi üzere devam eden Alban Udiler'in 607 yılı itibariyle diyofizit öğretisine geçiş yapmalarıdır. İnanç ve ibadet anlayışlarında en dikkat çeken özellik ise Alban Udi toplumunun kan akıtarak kurban kesmeleridir.
|