|
|
Doktora Tezi
|
|
|
Ali Gül
|
|
|
Senkretik bir oluşum olarak Teosofi Cemiyeti ve XX. yüzyıl kültürel yapıları üzerindeki etkisi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
İstanbul Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Hakan Olgun, Prof. Dr.
|
|
|
Dinler Tarihi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2015
|
|
|
|
|
|
|
|
|
480 s.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Teosofi Cemiyeti 1875 yılında ABD'de Helena Petrovna Blavatsky ve Henry Steel Olcott önderliğinde spiritüalizme/ruhçuluğa ve okültizme eğilimli bir grup tarafından kuruldu. Cemiyet 1882 yılından itibaren Hindistan'ı merkez edindi. Blavatsky'nin doktrinel önderliğinde ve Teosofi Cemiyeti çatısı altında ortaya çıkan modern teosofi hareketinin geleneksel teosofi anlayışından çok belirgin farkları vardır. Her ne kadar Blavatsky ve taraftarları modern teosofi hareketini kadim ezoterik ve teosofik kültürün devamı olarak ifade etse de bu oluşum Blavatsky'nin fikirleri temelinde ortaya çıkan senkretik bir harekettir. Modern teosofinin en belirgin özelliği Batı ezoterik ve okült kültürü ile Doğu dini ve felsefi düşüncelerini uzlaştırma çabasıdır. Cemiyet "teosofi" adı altında dinlerin temelini teşkil eden kadim ve ezoterik bir bilgiyi insanlığa sunduğunu ileri sürmüştür. Monist ve devirsel bir varlık anlayışı taşıyan cemiyet fiziksel ve ruhsal evrimi benimsemiş, bu süreçte ruhsal olarak tekâmül etmiş mahatmaların/üstadların insanlığa rehberlik ettiğini savunmuştur. Teosofi Cemiyeti ortaya koyduğu öğretilerle 20. yüzyıl kültüründe önemli etkiler yarattı. Cemiyetin çalışmaları ve ürettiği literatür, dinlerin ortak kökenini vurguladı, Batı ezoterik ve okült geleneklerine canlılık sağladı, Doğu öğretilerinin Batı'ya transferinde önemli rol oynadı. Cemiyet Doğu dünyasında Hindu ve Budist yeniden canlanma hareketlerine destek verdi. Teosofi, kozmolojik ve antropolojik alana yönelik spekülatif iddialar ortaya koydu. Cemiyetin öğretileri siyaset, bilim, sanat, edebiyat alanlarında yankı buldu. Anahtar Kavramlar: H. P. Blavatsky, teosofi, Teosofi Cemiyeti, okültizm, kültürel yapı.
|