Yayın Türü	Makale
Öğretim Elemanı	Salime Leyla Gürkan, Prof. Dr.
Yayın Adı	Yahudi Geleneğinde Reform Anlayışları
Dergi Adı	Milel ve Nihal
Anabilim Dalı	Dinler Tarihi
Temel Alan	Yahudilik (Genel)
Basım Yeri	İstanbul
Yıl	2008
Cilt ve Sayı	c.5, sy.2
Sayfa Aralığı	ss. 147-159
Etiketler	Yahudilik'te reform, ıslahat, Karâilik, Hasidîlik
Pdf Bağlantısı	Pdf
Özet	Makalenin başlangıcında, ıslahat ve reform kelimelerinin muhteva farklılıkları üzerinde durularak, ıslahat, belli bir sapma ve yozlaşma sonrası ortaya konan düzeltme teşebbüsleri, reform ise yeni şartlar karşısında başvurulan yenileme arayışları ve buna bağlı düzenlemeler şeklinde tanımlanmıştır. Dört bin yıllık geçmişe sahip Yahudilik geçirmiş olduğu ıslahat ve reformsal hareketleriyle değerlendirilmeye tabi tutulmuştur. Yazara göre İsrailoğulları tarihinde öne çıkan iki ıslahat denemesi mevcuttur. Bunlardan ilki, güneydeki Yahuda krallığına otuz bir yıl süreyle liderlik eden Kral Yoşiya’nın, kuzeydeki İsrail krallığının yıkılmasından sonra, İsrail ve ibadetini merkezileştirmek amacıyla başlattığı Tevrat’a ve monoteizme dönüş hareketidir (M.Ö. 620). Bu hareketle o, Yehuda halkı adına Tanrı’yla yeni bir ahit yapmış, Kudüs’teki Süleyman mabedini putlardan ve putperest din adamlarından temizlemiştir. Fakat bu ıslahat uzun ömürlü olmamış, Kral Yoşiya öldükten sonra yerine geçen oğlunun krallığı döneminde monoteist inançtan kopmalar yaşanmıştır. İkinci ıslahat ise, Babil sürgünü dönüşünde, Ezra ve yönetici Nehemya tarafından gerçekleştirilmiştir (M.Ö.444). Bu dönüşüm sayesinde Yahudi dini Mabed’in yanı sıra Tevrat’ın yer aldığı monoteist bir toplum ve din olma hüviyetine kavuşmuştur. Bundan sonraki Yahudi tarihi ise üç önemli reform hareketi ile karşı karşıya kalmıştır. Bu reform hareketleri Yahudi toplum yapısı ya da dini üzerinde kapsamlı bir değişim yaratmak yerine, mevcut şekliyle ana akıma alternatif bir zemin oluşturma amacıyla gerçekleştirilmiştir. Reform hareketlerinin ilki Karâîlik olarak isimlendirilen harekettir. Bu hareket ana akıma karşılık gelen Rabbaniliğin yazılı kaynak yanında esas aldığı sözlü geleneği reddederek, yalnızca Tevrat’ın otoritesini esas almıştır. VIII. Yüzyılda Anan ben David ile başlatılmış olduğu iddia edilse de, Karâîlere göre bu hareket antik dönemdeki Saduki mezhebine dayandırılmaktadır. Diğer bir reform hareketi yine ana kitle olan Rabbaniliğe yönelik çıkmış olan Hasidîlik’tir. Rabbaniliğin temsil ettiği din adamı ve din öğrenimi merkezli elit bir oluşum yerine tüm bireyleri ve günlük hayatı dikkate alan mistik bir oluşumdur. XVIII. Yüzyılda Baal Şem Tov lakaplı Yisrael ben Eliazer ismindeki kabalacı bir şahsiyet etrafında gelişmiştir. Üçüncü reform hareketi ise XIX. Yüzyılın başlarında Almanya’da ortaya çıkan modern Yahudi Reform hareketidir. Modernite karşısında tıkanan ve statik hale gelen ve mevcut şartlar karşısında toplumun ihtiyaçlarına cevap veremeyen geleneksel Yahudiliğe alternatif olarak ortaya çıkmış ve Yahudi dinini çağın şartlarına uyumlu hale getirmeyi amaçlamıştır. Ortaya koymuş olduğu yeniliklerin başında ibadetin kısaltılması, kadınların ibadete iştirakı, ibadet dili olarak yerel dile (Almanca) ağırlık verilmesi zikredilebilir.