|
|
Makale
|
|
|
Ahmet Hikmet Eroğlu, Prof. Dr.
|
|
|
Ekmek-Şarap Ayini (Evharistiya) Konusunda Katolikler ve Protestanlar Arasındaki Anlayış Farklılıkları
|
|
|
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dinler Tarihi
|
|
|
Hıristiyanlık
|
|
|
Ankara
|
|
|
|
|
|
1999
|
|
|
c. 39
|
|
|
ss. 439-453
|
|
|
14
|
|
|
Katolik, Protestan, Evharistiya, Ekmek Şarap Ayini.
|
|
|
|
|
|
Hıristiyanlar arasında XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ortaya
çıkan Ökümenik çalışmalar, II. Vatikan Konsili (1962-1965) sırasında, KatolilcKilisesi'nin de kendi tarzındal bu çalışmalara sıcak bakmasıyla yeni bir hız kazanmıştır. Ökümenik araştırmalar, üç ihtilaf üzerinde yoğunlaşmıştır. Bunlar, Vaftiz, Ekmek Şarap Ayini (Evharistiya) ve Ruhbanlık'tır. Evharistiya, aynı zamanda, Hıristiyanların en önemli ihtilaf konusu olarak gördükleri ve bir adam (Papa, Ruhbanlık) bir kadın (Meryem), bir şey (Evharistiya) şeklinde formüle ettikleri konulardandır. Bu yüzden, Evharistiya konusunda Katolik Kilisesi ile Reform'dan doğan Kiliseler arasındaki' ihtilaflar, araştırmamızın konusu olmuştur. Aynca, Ökümenik Kiliseler Konseyi'nin bir organı olan "İman ve Kuruluş" komisyonunun da, lQ82'de, Uma'da uzun çalışmalar sonucunda ortaya çıkardığı ve üzerinde bütün Hıristiyanlann ittifak edebileceği bir metnin ilk örneği olarak öngördüğü "Bapterne Eucharistie Ministere"ı adlı kitabın yayınlanması da bu konunun önemini ortaya koymaktadır. Evharistiya konusunda, Katı'lik Kilisesi ile Ortodoks KiliselcI' arasında derin görüş farklılıkları bul mmamaktadır. Hıristiyanların birleşme gayretleri sürecinde, Katoliklcrlc Protestanlar arasındaki bu konu ile ilgili görüş ayrılıkları, engelolarak gör jnmesine rağmen, Ekmek-Şarap Ayininin yapılış tarzı, şu anda tartıpta konusu yapılmamaktadır. Evharistiya'da ısa'nın mevcut olu~ şekli ve Evhaıistiya'nın kurban özelliğinin olup olmaması, bu konudaki t,lI" ışmaların özünü teşkil etmektedir. Bu aynı zamanda çalışmamızm çen~e "esini de belirlemektedir. Bu çalışmada, temel metinltre istinad etmeye özen gösterilecektir. Katalik Kilisesi'nin görüşleri i,;ır, Gervais Dumeige tarafından derlenerek Fransızcaya çevrilen Papalık c ienelgcleri ve Konsil kararlarına başvurulacaktır. Luter, Kah'cıı ve Zwirı~li geleneği ile ilgili olarak, Reform Kiliselerinin oluşum sürecinde, üz:: -inde ittifak edilen temel metinler esas alınacaktır. Ancak, gercktif.inde Jinci el kaynaklara da başvurulacaktır. Ekmek-Şarap ayini, Hristiy,ıılıkta önemli sakramcntlcrden ikincisidir ve "Evharistiya"* kelirnc~i iL.: ifade cd ilir. Evharistiya, Yunanca bir' kelimedir. "Tanrı'ya şLikül cIm,: işi" anlamına gelir>. Terim abrak ise, Hz. İsa'nın son akşam yemeği Iıatırasına Hıristiyanlarca kutlanılan bir ayini ifade eder. Snoptik İncilıCı' len, Matta İncili.nde İsa'nın son akşam yemeği şöyle anlatılır: "Onlar yemek yerlerken, Isa ekmek aldı, şükran duası edip parçaladı ve şakirtlerc: verdi ve dedi: Alın, yiyin, bu benim bedenimdir. Ye bir kasc alıp şükre' ti ve onlara vcrerek dedi: BlImlan için. Çünkü bu benim kanım, günahlar ,n bağışlanması için bir çokları uğrunda dökülen ahdin kanıdır. Fakat ben ;ize derim: Babamın melekGtunda sizinle taze olarak onu içeceğim o gıi ılC kadar, ben asmanın bu mahsülünden artık içmeyeceğim.,,4 Ekrn::k-Şar ıp ayini iç:in temel olarak alınan Pavlos'un açıklamal~rı ise şöyledir: "~:ünkü size teslim ettiğimi ben Rabbimden aldım; Rab Isa ele verildiği ,~ece, ekmek aldı ve şükrettikten sonra, kırdı ve dedi: Bu sizin için olaıı benim bedenimdir; bunu benim zikrim için yapın. Böylece de akşam ycııcğindcn sonra, kilseyi aldı ve dedi: Bu kase benim kanımda bir ahirtir; i er kere içtikçe, benim zihim için bunu yapın. Çünkü bu ekmeği her YL~'[ığiniz, kaseyi içtiğiniz zaman, kendisi gelinceye' kadar Rabbin öhimüni ilan cdersiniz.,,5 Bil olay, Matta, Markos, Luka ve Pavlos için İsa'nın i' ~dcninc vı~kanına iştirak c!mı'dit. Snoptik İncillerde.,İsa 'nın ı;\~deninc ve kanına iştirak etme ~cklinde olan bu olay, Yuhanna Incilinde daha geniş bir anlam irade eder. Yuhanna, İsa 'nın şahsında "hayat ekmeği", Yahudilerin çöldeki yiyeceklerinden (manne) daha üstün bir yiyecek olduğunu açıklar;6 İsa'nın eti ve kanı ebedı hayatı sağlayan ve devam ettiren ruhı bir yiyecektir. Yuhanna İncilinde bu husus şöyle anlatılır: "Doğrusu ve doğrusu size derim: İnsanoğlunun etini yiyip kanını içmedikçe, kendinizde hayat yoktur. Benim etimi yiyip kanımı içenin ebedı hayatı vardır; ben de onu son günde kıyam ettireceğim. Çünkü benim etim hakiki yiyecek ve kanım hakiki içecektir? Ekmek-Şarap Ayini, Hıristiyanlığın Yahudilikten tevarus ettiği bir ibadettir. Bu, Yahudilik'teki, Fısıh yemeğinden gelen ve insanların aynı masa etrafında oturma olayına eşlik eden mistik kardeşlik birliğinden etkilenmiş bir ayinidir (La cene). Başlangıçta basit olarak ekmek bölmeyi gerektirirken8 daha sonra, bir ibadetin merkezi 0lmuştur9 • Bu ayine, putperestIere Hıristiyanlığı yaymak için, Pavlos tarafından "sır" niteliği kazandırıldığı da ileri sürülmektedir. Daha önceki inançlarından dolayı putperestler, mcrasimsiz bir dini tasavvur edemiyorlardı. Pavlos, daha önce Mesih ile Hıristiyanların birliğinin sembolü olan bu ayin ile Mesih'in haça gerilmesi arasında bir bağ kurdu. Ayindeki ekmek ve şarap unsurları bir sır. haline geldi. Bunu günahlara bir kefaret, Tanrı'ya yaklaşma haline getirdi. |