|
|
Makale
|
|
|
Ahmet Türkan, Prof. Dr.
|
|
|
Osmanlı Sarayında Bir Dinler Tarihçisi: Max Müller\u2019in Türkiye Ziyaretinin Değerlendirilmesi
|
|
|
Oksident
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dinler Tarihi
|
|
|
Dinler Tarihi (Genel)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2021
|
|
|
c.3 , sy. 11
|
|
|
ss.
|
|
|
|
|
|
Max Müller, Dinler Tarihi, Osmanlı, İstanbul, Sultan Abdülhamid, İslam, Türkler, Oryantalizm
|
|
|
|
|
|
Max Müller 19. yüzyıl İngiltere’sinin önemli din araştırmacılarındandır. Dinler Tarihinin kurucusu olarak kabul edilen Müller Doğu Dinleri araştırmaları ile dikkati çeker. Onun Hinduizmle ilgili araştırmaları İngiltere’nin kolonist anlayışı ile aynı paralellikte devam eder. Dinî araştırmalarda bilimsel disipline önem veren Müller’in Doğu ile ilgili tanımlamaların çoğu yine Batı merkezlidir. İslam ve Türklerle ilgili değerlendirmelerinde de durum böyledir. Türklere dair olumsuz düşünceleri daha çok Osmanlı’nın Anadolu ve Balkanlardaki hâkimiyeti ile ilgilidir. Ancak Müller’in 1893 yılında eşi ile birlikte İstanbul ve Bursa’yı ziyareti tümüyle olmasa da pek çok önyargısını ortadan kaldırır. Bu ziyarette Müller, Sultan Abdülhamid’le görüşür ve sıcak ilişki kurar. Sultana editörlük yaptığı Doğunun Kutsal Kitapları’nı takdim eder ve Sultan Abdülhamid de Müller ailesine çeşitli hediyeler verir. Müller İngiltere’ye döndükten sonra da İstanbul’da yaşadıklarına ve Sultanla ilgili görüşmelerine sıkça yer verir. Osmanlı aleyhine zamanla Batı kamuoyunda değişen ortam Müller’in düşüncelerinde de değişikliğe neden olmaktadır. Ancak bu defaki tahlilleri tamamen siyah veya beyaz değildir. İstanbul’da gördüklerinden dolayı düşüncelerinde gri tonlar oluşmuştur. Bu anlamda Max Müller’in İstanbul ziyareti, oryantalist bakışa ve ötekini anlama açısından sahadan alınan verilerin ne kadar önemli olduğuna büyük katkı yapmaktadır
|