Yayın Türü	Makale
Öğretim Elemanı	Abdullah Altuncu, Doç. Dr.
Yayın Adı	Yahudi Geleneğinin Kutsal Metni: Sefer Tora
Dergi Adı	Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
Anabilim Dalı	Dinler Tarihi
Temel Alan	Yahudilik (Kutsal Metinler)
Yıl	2022
Cilt ve Sayı	c. 9 , sy. 1
Sayfa Aralığı	ss. 29 - ss. 62
Etiketler	Dinler Tarihi, Yahudilik, Sefer Tora, Sofer, Aron ha-Kodeş, Tevrat Tomarı, Parşömen
Pdf Bağlantısı	Pdf
Özet	Sefer Tora, Musa Peygamber’e Tanrı tarafından verildiğine inanılan be-Reşit (Yaratılış), Şemot (Mısırdan Çıkış), va-Yikra (Levililer), ba-Midbar (Çölde Sayım) ve Devarim (Yasanın Tekrarı) kitaplarının parşömenler üzerine yazılı olduğu Tevrat tomarıdır. Yahudi geleneğine göre metni yazacak olan soferlerin özellikleri, yazımda kullanılacak malzemeler, metnin yazımı, tamamlanan tomarın muhafazası ve kullanımı, kullanılamayacak hale gelen Sefer Tora’nın ortadan kaldırılması dini hukukla ilgili hemen hemen bütün yasal kaynaklarda ele alınan konular haline gelmiştir. Dolayısıyla Yahudi dini hukuku, Sefer Tora’nın ilk yazıldığı andan günümüze gelinceye kadar nasıl aktarıldığını gösteren yapısal özellikleri ortaya koymaktadır. Buna göre Yahudiliğin kutsal metni, humaş adı verilen bir “kitap” değil Sefer Tora adını taşıyan ve parşömenlerden oluşan Tevrat tomarıdır. Yahudiler tarihi süreç içerisinde humaşları araştırma ve inceleme yapmak için kullanmışlar, Sefer Tora’yı ise ibadet ve dini uygulamaların merkezine yerleştirmişlerdir. Ayrıca Yahudiliğin en kutsal nesnesinin de Sefer Tora olduğu görülmektedir. Yahudiliğin kutsal metin konusunda antik dönemlerden itibaren muhafaza edilen bu özelliği, onun, kutsal kitaba sahip diğer dinlerden farklı bir yön kazanmasını sağlamıştır. Yine Yahudiler, Sefer Tora ile olan ilişkileri sebebiyle ‘Am ha-Sefer yani “kitap halkı” olarak isimlendirilmişlerdir. Tanah’ta yer alan ifadeler her Yahudi’nin bir Sefer Tora yazması gerektiği şeklinde yorumlanmış, bu da altı yüz on üç mitzvot içerisinde yapılması gereken bir emir olarak belirtilmiştir. Tapınağın yıkılması, kurban ibadetlerinin ortadan kalkması ve meydana gelen sürgünler gibi Yahudi tarihindeki kırılma dönemleri, Sefer Tora’nın merkezi konumunun daha da artmasına neden olmuştur. Tapınağın yıkılması nedeniyle burada gerçekleştirilen kurban gibi birçok ibadetin artık yapılamaz hale gelmesi, metnin ve metin üzerinden şekillenen dini eğitimin merkezde olduğu yeni bir din anlayışının oluşmasını sağlamıştır. Dünyanın farklı bölgelerine dağılan Yahudiler ise Tanrı ile kurmaya çalıştıkları bağları, Tapınak ve vaat edildiğine inandıkları toprakların kaybı nedeniyle sadece Sefer Tora ile sağlamaya çalışmışlardır. Dolayısıyla Sefer Tora Yahudilik içerisindeki diğer birçok unsura göre değeri artarak muhafaza edilen ve dini hayatın farklı yönlerinde işlevi bulunan kutsal bir nesne haline gelmiştir. Yine Sefer Tora’nın sahip olduğu bu kutsallık, aron ha-kodeş, teva, etz hayim, keter, rimonim, yad ve Sefer Tora kılıfı gibi diğer birçok nesnenin de kutsallık kazanmasını sağlamıştır. Sefer Tora ile ilgili önemli olan bir diğer husus antik dönemlerden itibaren taşımış olduğu sembolik anlam olmuştur. Tasvirlerin reddedildiği soyut bir tek Tanrı anlayışına sahip bütün dinlerde Tanrı’nın yaratma eyleminin ve bunun sonucunda oluşan yasa koyma ve egemenlik hakkının yegâne göstergesi kutsal metinler olmuştur. Yahudilikte de Sefer Tora, İsrailoğullarının kutsalla irtibatını sağlayan, tüm tarihi süreç içerisinde Yahudilere kimlik kazandıran, Tanrı’nın bir sis içerisinde Sina Dağı’na inerek Tanrısal alemle yeryüzü arasındaki sınırların ortadan kalktığı ilk ana sürekli olarak atıf yapan sembolik metafor haline gelmiştir. Böylece Sefer Tora, Tanrı, İsrailoğulları ve yasalar arasındaki ortak bağlantı unsuru haline gelmiştir. Öyle ki Zohar’da Tevrat’ın bütün harfleri ile İsrailoğullarının bütün bireyleri ilişkilendirilmiş ve Sefer Tora ile Yahudi ulusu birbirinin aynısı, birbirini tamamlayan ve birbirine eşdeş olan unsurlar olarak gösterilmiştir. Bu makalede Yahudiliğin kutsal metni Sefer Tora hakkında bilgiler verilecek, ardından halaha olarak adlandırılan Yahudi dini hukukunda Tevrat tomarları ve bunlarla ilgili konuların nasıl ele alındığı ortaya konulmaya çalışılacaktır. Sonrasında ise Sefer Tora’nın “kutsal” bir metin olması sebebiyle tarihi süreç içerisinde oluşan sembolik anlamları tartışılacaktır. Makalede, Sefer Tora’nın rabbani yorumlar ve dini hukuk kuralları üzerinden yapısal anlamının, mistik yorumlar ile dini uygulama ve ritüeller üzerinden de sembolik anlamının gösterilmesi amaçlanmıştır. Dokümantasyon yöntemi ile elde edilen makale verileri, deskriptif metot kullanılarak yazıya geçirilmiştir.