Çuvaşlarda Din ve Din Anlaşı

Bildiri
Durmuş Arık, Prof. Dr.
Çuvaşlarda Din ve Din Anlaşı
Dinler Tarihi Araştırmaları - II, (Sempozyum: 1998, Konya)
Dinler Tarihi
Geleneksel Türk Dini
Ankara
Türkiye Dinler Tarihi Derneği Yayınları
2000
s. 221
Kurban, yumsa, yupa,kiremet
Pdf
Çuvaşlar hakkında verilen bilgiler, onların dini inanışlarının merkezinde
Tek ve Yüce bir Tanrı inanışının bulunduğunu, kutsal rnekanlara (Kiremet:
pınar, koruluk, orman, nehir vb) veya yer-sulara, atalara tazim ettiklerini,
başta at olmak üzere çeşitli hayvanlardan kanlı kurban sunduklarını, kansız
kurban uygulamasını da icra ettiklerini ortaya koymaktadır. Çuvaşlar ölümden sonra ahiret hayatının, cennetin, cehennemin ve hesabın varlığına inanmaktadır. Genel hatlarıyla onların ölüm anlayışı ve cenaze törenleri diğer
Türklerdeki uygulamalarla benzerlikler taşımaktadır. Bütün bu özellikler, Çuvaşların geleneksel dininin ve dini anlayışının diğer Türklerdeki ile bir çok
benzerliğin ve ortaklığın olduğu sonucuna ulaştırmaktadır. Çuvaşların dini terminolojisinde, büyük olasılıkla İslam'dan geçtiği düşünülen isimler vardır. Bu ~urum, Çuvaşların, ya bir zamanlar Müslüman olup,
İslam'ı iyice özümseyemediklerini, ya da onların dini inanışlarına Müslüman
atalarının derin izler bıraktığım, onları etkilediklerini göstermektedir.
Çuvaşların XVI. Yüzyılda Rus hakimiyetine girmesiyle, dini inanışları üzerinde baskılar uygulanmış, onlar vaftiz olmaya zorlanmıştır. Çuvaşların vaftiz
olmalarından sonra, geleneksel din ve törenleri, din adamları, Rus Ortodoks
Kilisesi ve Devleti tarafından takip edilmiş, onların kutsal kabul ettikleri yersuları, korulukları ve mekanları ortadan kaldırmaya çalışılmış. bu tür yerlere kiliseler inşa edilmiştir. Ancak yine de Çuvaşların geleneksel inanışları,
vaftiz olmamış olan Çuvaşların torunları ve günümüzde Çuvaşistan'da, Tataristan'da ve Başkırdistan'da yaşamakta olan "tip çıvaş" (hakiki Çuvaş) adı
verilen halk, hatta vaftiz olmuş Çuvaşlar, gizlice kendi geleneksel törenlerini
ve dualarını icra etmiştir. Geleneksel Çuvaş dinindeki tanrı ve ruhlara özgü
niteliklerin, Hıristiyanlığı kabul eden Çuvaşlar tarafından, Hıristiyanlığın ikonIarına ve azizlerine taşıdıkları da görülmüştür. Bu yüzden araştırmacıların çoğu Çuvaşların iyi Hıristiyan olmadıklarını, onların çift inanışlı olduklarını ifade etmişlerdir. Günümüzde Çuvaşlardan çok azı geleneksel dinini yaşamakta, Çuvaşların çoğunluğu Rus Ortodoks kilisesine bağlı kalmaktadır. Ancak Hıristiyan
Çuvaşlar da eski inanışlarını, Hıristiyanlıkla birlikte yaşatmaktadır. Hıristiyanlık ve Çuvaş dini "senkretik" bir biçim kazanarak Çuvaş dini anlayışını şekillendirmektedir.