Sefer ha-Zohar'da Tanrı, âlem ve insan anlayışı / God, man and universe in Sefer ha-Zohar

Doktora Tezi
Ravza Aydın, Arş. Gör. Dr.
Sefer ha-Zohar'da Tanrı, âlem ve insan anlayışı / God, man and universe in Sefer ha-Zohar
Sakarya Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
Fuat Aydın, Prof. Dr.
Dinler Tarihi
Yahudilik (Kutsal Metinler)
2021
201
Tanrı, âlem ve insan arasındaki ilişki insanlık tarihini en çok meşgul eden temel tartışma konularındandır. Bunun sebebi insanın varlığı ve var oluşu anlama ve temellendirme çabasından kaynaklanır. Yahudiler de bu meseleyi felsefî, teolojik bir zeminde inceledikleri gibi mistik ve ezoterik bir bakış açısıyla da ele almışlardır. Kabala'nın kökenleri gelenekte Âdem Peygambere kadar götürülmekle birlikte bir disiplin olarak Orta Çağ'da ortaya çıkmıştır. Sefer ha-Zohar ise Kabala'nın en önemli eseri olarak kabul edilir. Eser, miladi 2. yüzyılda yaşamış Şimon bar Yohay'a atfedilmekle birlikte araştırmalar Zohar'ın nihai şeklini Orta Çağ'da Moşe de Leon başkanlığında bir grup Kabalacının katkısıyla aldığını göstermektedir. Zohar batınî midraş türü bir eser olarak kabul edilmektedir. Ancak kapsamı salt midraş kategorisinde değerlendirilmesine uygun değildir. İçerik olarak Tanrı, âlem ve insana dair her türlü meseleyi felsefî, teolojik, mistik ve ezoterik bakış açısıyla içeren risâlelerden müteşekkil kapsamlı bir çalışmadır. Pek çok düşünce sisteminin yaklaşımını bir arada içerdiğinden tek bir bakış açısına hizmet etmez. Her düşünce sisteminden insanın yaklaşımına açık bir eserdir. Tezin ilk bölümünde öncelikle Sefer ha-Zohar'ın ortaya çıktığı döneme kadar Kabala'nın hangi evrelerden geçtiği ve hangi düşünce ekollerini içerdiği hakkında bilgi verdik. Akabinde Zohar'ın içeriğine tam anlamıyla nüfuz edebilmek için eserle ilgili şimdiye kadar yazarı, tarihi, içeriğiyle ilgili süregelen tartışmalara yer verdik. Tezin ikinci bölümünde ulûhiyet meselesi bağlamında Kabala'nın önemli öğretilerinden biri olarak kabul edilen Sefirot sistemi ve âlemin oluşumu hakkında Zohar'ı merkeze almakla birlikte yer yer önceki dönem Kabala eserlerine de atıfta bulunarak bilgi verdik. Son bölümde ise Tanrı ile insan arasında Zohar'da nasıl bir bağ kurulduğunu ele aldık.