Muhammed Hamidullah’ın Eserlerinde Öteki Dinler

Bildiri
Bülent Şenay, Prof. Dr.
Muhammed Hamidullah’ın Eserlerinde Öteki Dinler
Hayatı, Kişiliği ve Düşünceleri ile Muhammed Hamîdullah Sempozyumu [18-19 Kasım 2005, Bursa]
Dinler Tarihi
Bursa
2005
ss. 206-223
Pdf
1. İhtisas alanı itibariyle o bir Dinler Tarihçisi değildir. Ama Dinler
Tarihi 'nin bütünlüğü içerisinde İslam 'ı sunmaktadır.
2. İslam tarihi, Kuran-ı Kerim Tarihi, ile ilgili eserlerinin mukaddimesi, Karşılaştırmalı Dinler Tarihine belli ölçülerde vukfıfiyetine
işaret eder. Bu da onun bütün cü ilmi bakış açısını ve İslam 'ın evrenselliği bağlamından hareket ettiğini gösterir.
3. Gayr-i Müslim bir ülkede eserlerini yazınası, "okuyucu"suyla ilgili belli hassasiyetleri dikkate almayı gerektirmiş olabilir. Bununla
birlikte o, bir alim olarak, bilgisini, birikimini ve duyarlığını medeniyet düzleminde ele alıyor ve en üst düzeyde dünya düşünce
alanına sunuyor. Önemli bilgi kaynaklarım ustaca aktarıyor, kendi
İslami duyarlığını ve bilincini okuyucusununkini de kuşatarak temellendiriyor.
4. Onda interdisipliner bir bakış açısı vardır. Örneğin Fıkh ilmine
vukfıfiyeti onun Dinler Tarihine vukfıfiyetiyle birleşmiştir. "Şer'u
men Kablena" meselesinde olduğu gibi.
222
5. Terimler-kelimeler arasında karşılaştımalar yapar .... bir paralel
tarih okuması ortaya koyar. Kavramları tahlil ederken, kendinden
emin, daha doğrusu sahip bulunduğu medeniyet düşüncesinden
eınindir. Örnek: Hind Veda-Pura110 ve Ziibiiru '!-Evvel in, Malıabrafa vb.
6. İslam dışındaki dinlerle ilgili değerlendirmelerinde cedel ya da
reddiye üslfıbu kullanmaz. Gayr-i Müslimlere yönelik satırlarında,
sanki bir "te'l'if-i kulfıb" yapmak istediğini hissedersiniz.
7. İslam tarihi ve diğer konularda olduğu gibi karşılaştırmalı dinler
tarihi ile ilgili konularda da, ilahi olanı kendi gerçekliğinde, insani
boyutu ise abartıdan uzak, duygusallaştırmadan ele almıştır.